• Home
  • Nieuws
  • Toine Timmermans, Duurzame Voedselketens WUR
Toine Timmermans, Duurzame Voedselketens WUR

01 januari 0001

Toine Timmermans, Duurzame Voedselketens WUR

Maart 2018 is de boeken ingegaan als de maand met alle aandacht voor het voorkomen van voedselverspilling. “Het loopt als een speer” zegt Toine Timmermans, één van de kartrekkers achter het beste plan van de wereld tegen voedselverspilling. Na vijftien jaar actief bezig te zijn met dit onderwerp, ziet de vooraanstaande voedselverspillingsexpert nu echt een grote beweging ontstaan. “Voedselverspilling is hot. Dat stemt optimistisch, maar we zijn pas aan het einde van het begin.”

Wetenschappelijk onderzoek naar verspilling

Toine Timmermans is programmamanager duurzame voedselketens bij Wageningen University & Research. “Toen ik me vijftien jaar geleden realiseerde hoeveel voedsel verspild wordt en wat de impact daarvan is op de wereld, wilde ik daar wat aan doen. Wij waren hierin één van de eersten. Voedselverspilling, daar praatte je niet over. Ook bij de grote bedrijven was het taboe. Zelfs als je samen met hen tot het inzicht kwam dat ze miljoenen lieten liggen door de verspilling. Het was gewoon nog niet de tijd. Verspilling en uitval was voor bedrijven part of the deal, het hoorde bij hun productieproces en de consument betaalde ervoor.”

Impact van voedselverspilling

Voor Timmermans is de desinteresse voor het onderwerp geen reden om voedselverspilling los te laten. Integendeel. Timmermans realiseert zich namelijk de impact van voedselverspilling. De negatieve sociale en ecologische impact is enorm en bovendien is het geldverspilling. “Toen bleek dat het voor bedrijven nog een ver van hun bed show was, zijn we eerst onderzoek gaan doen naar de omvang van het vraagstuk. Om hoeveel verspilling gaat het nu eigenlijk. Daarvoor is het gelukt om gelden uit Europese fondsen te krijgen. Dit leidde tot het eerste pan-Europese onderzoek FUSIONS in 2012, met WUR als coördinator. En later heeft dit vervolg gekregen in het EU programma REFRESH, dat nu nog loopt tot 2019.”

Toine Timmermans, Duurzame Voedselketens WUR

FUSIONS heeft een raamwerk voor bedrijven opgeleverd om verspilling te meten en de resultaten onderling met elkaar te vergelijken. “Het belang van de openbaarheid van de cijfers heb ik aanvankelijk onderschat. Bedrijven kijken toch ook vooral naar elkaar en bepalen zo samen (expliciet of impliciet) de norm. En het was noodzakelijk om het tot een maatschappelijk thema te maken, dat herkenbaar is voor alle partijen in de keten. Onderzoek is van belang om concrete doelen te kunnen stellen, die je vervolgens kunt meten en waar je concrete acties aan kunt verbinden. Wereldwijd wordt ca. 1/3 van het voedsel verspild. In Nederland gaat het om zo’n 1.7 - 2,5 miljoen ton per jaar. Omgerekend verspillen we in Nederland gemiddeld 105-152 kilo voedsel per persoon per jaar, waarvan 41 kg binnen het eigen huishouden. Om dat te veranderen, is een gedragsverandering nodig. Voedsel moet weer van waarde worden.”

Omslagpunt, samen verder met Bob Hutten


Als in 2008, in feite voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog, de prijzen voor grondstoffen stijgen, gaat een grotere groep bedrijven zich meer richten op de toekomstige grondstof zekerheid. De verspilling moet eruit om kostenefficiënter te gaan produceren. Toine: “Het echte omslagpunt kwam in 2011. In dat jaar is de maatschappelijke beweging zichtbaar geworden. In die tijd ontmoette ik Bob Hutten, in het kader van het Beter Eten congres in Den Bosch. Daar is de basis gelegd voor de Verspillingsfabriek, een initiatief van Bob Hutten die in 2016 is geopend. Het is een centrale plaats om kennis en expertise over verspilling te verzamelen, dé basis voor de verbetering van het ecosysteem in het Brabantse. Bob Hutten liet in 2011 al zien hoe het mogelijk is om als ondernemer een verantwoordelijke rol te pakken, en de verspilling in de catering aan te pakken. We zijn samen verder gegaan en hebben het niet meer losgelaten.”

In 2009 is het onderwerp op de politieke agenda gezet door toenmalig landbouwminister Gerda Verburg, die als doelstelling stelt dat in 2015 20% minder voedselverspilling zou moeten zijn. Toine: “Dat streven is niet gehaald. Maar er was wel een duidelijke doelstelling en die heb je nodig om stappen te maken. Werken vanuit global perspectief met regionale en lokale oplossingen.”

Food Waste Xperts

Bob Hutten en Toine Timmermans richtten in 2016 samen met de BOM, AgriFood Capital, Rabobank, gemeente Meijerijstad, HAS en P2-managers, FoodWasteXperts op. Toine: “Het is een helpdesk waar bedrijven aan kunnen kloppen voor vragen en oplossingen als het gaat om het voorkomen of verminderen van voedselverspilling. Of voor het verwaarden van reststromen. We hebben inmiddels zo’n 20 trajecten gedaan. En het doel is om er komende anderhalf jaar nog minimaal 80 te doen. De Rabobank ondersteunt FoodWasteXperts via vouchers, zodat het nog aantrekkelijker wordt voor bedrijven om een traject in te gaan.”

Voedselverspilling, ik laat het pas los als het is opgelost.

Voedselverspilling op politieke agenda

Zo zijn er steeds meer partners die aanhaken en het belang van het voorkomen van voedselverspilling onderschrijven. Na de believers als Bob Hutten en Toine Timmermans, haken de social innovators (zoals Kromkommer en Instock) vanaf 2010 als eersten aan. De groep geïnteresseerden groeit sindsdien, wat Toine merkt aan de bezetting van de zalen waar hij lezingen geeft. Waar Toine Timmermans vijftien jaar terug voor een handjevol mensen sprak, puilen de zalen nu regelmatig uit, zoals onlangs nog bij Three Sixty in Veghel. Wat daarbij zeker heeft geholpen, is dat het onderwerp nu ook op de Europese agenda staat. Zo moet elke Europese lidstaat vanaf 2020 kunnen aantonen hoe goed het land het doet als het gaat om voedselverspilling.

Uitdaging AgriFood Capital 

Toine Timmermans: “Daar ligt een mooie en belangrijke uitdaging voor AgriFood Capital. Gemeenten moeten nog actiever worden om de circulaire landbouw op de agenda te krijgen. Dat kan, nee moet, juist in AgriFood Capital omdat ondernemers, kennisinstellingen en overheden daar al samen werken.

De oplossing ligt in het denken en handelen volgens circulaire ketens, waarin kwaliteit centraal staat, en verspilling niet bestaat. Dus, optimistisch ja, maar we zijn er nog niet. Als de beweging de komende twee a drie jaar verder versnelt, ben ik blij. We zijn nog nooit zo dichtbij het kantelpunt geweest, nu er na een paar voorlopers een grotere groep van koplopers zich aansluit. Wat we nodig hebben, zijn zichtbare successen zodat nog meer grote bedrijven aanhaken om het groot te maken. Voedselverspilling, ik laat het pas los als het is opgelost.”

 

Meld je aan voor de nieuwsbrief